Gebelikte Şeker Hastalığı

Daha önce ÅŸeker hastalığı olmayan bir gebe de, gebeliÄŸin ilk üç ayından sonra ÅŸeker hastalığı ortaya çıkmasına gestasyonel diabet denir. Gebelerin yaklaşık %5’inde görülen bu durum, gebeliÄŸin 24-28. haftalarında 50 gr glikoz yükleme testi yapılarak araÅŸtırılır. Yükleme testinin tüm gebelere yapılması günümüzde faydalı bir yaklaşım olarak kabul görmektedir.

Yükleme testi 24-28. haftalarda sabah açken 50 gr glikoz + su karışımını içen gebenin 1 saat sonra kan ÅŸekerini ölçme esasına dayanır. EÄŸer ölçülen deÄŸer 140’ın altında ise normal kabul edilir. 200 mg/dl’nin üstü ise bu kiÅŸide gebelik diabeti var denir. Åžayet ölçülen deÄŸer140-199 arası ise 100 gr yükleme testi yapılır.

100 gr yükleme testinde, açken ve 100 gr glikozlu ÅŸerbet içildikten 1, 2 ve3 saat sonra kan ÅŸekeri deÄŸerleri ölçülür. Bu deÄŸerler sırasıyla 105 mg/dl, 190 mg/dl, 165 mg/l ve 145 mg/dl (plazmada bakılan deÄŸerler) nin altında olmalıdır. Bu dört deÄŸerden iki tanesi anormal ise gebelik diabeti tanısı konulabilir.

50 gr yükleme testi gebelerin yaklaşık %15’inde 100 gr yükleme testi yapılmasını gerektirir. 100 gr yükleme testi yapılanlarında sadece %15’inde gebelik diabeti görülür. Gebelik sırasında annenin kordonundan HPL isimli bir hormon salgılanır. Bu hormon çocuÄŸa daha fazla ÅŸeker gitsin diye annenin kan ÅŸekerini yüksek tutar. Bu yükseklik bazen patolojik hale gelerek diabete yol açabilir. Özellikle gebeliÄŸin 24. haftası HPL (human plasental Laktojen)’nin en aktif olduÄŸu dönemdir. Bu haftalarda anne adayında ÅŸeker hastalığı araÅŸtırılması uygundur

Gebelik Diabetinin Riskleri Gebelik diabeti bebekte anomali oranını artırmaz. En önemli risk “makrozomi” (tosuncuk) adını verdiÄŸimiz bebek ağırlığının 4000 gr’ın üzerinde olma riskinin artmasıdır. Genel populasyona 4000 gr’ın üzerinde doÄŸum oranı %2 iken, bu oran diabeti olan gebelerde %20-30’dur. Hatta % 4’ünde 4500 gr’dan da fazladır. Bebek ağırlığının 4000 gr’ın üzerinde olması sezaryen oranını artırmakta, normal doÄŸum yapan gebelerde ise zor doÄŸum, omuz takılması ve zor doÄŸuma baÄŸlı el-kol felç oranını artırmaktadır. Ayrıca doÄŸum sonrasında bu bebeklerde ÅŸeker düzeyinin düÅŸmesi (hipoglisemi), sarılık, kalsiyum ve magnezyum düzeyinde düÅŸme gibi riskler artmaktadır. Bu nedenle bu gebelerin saptanması ve bebek ağırlığının artmaması için gerekli önlemlerin alınması oldukça önemlidir.

Gebelik diabeti öncellikle diet ile kontrol altına tutulmaya çalışılır. Diyet ile hastaların %70’inde ÅŸeker düzeyleri normal sınırlarda tutulabilir. Diyet ile kan ÅŸekeri kontrol edilemeyen hastalarda ise insülin tedavisine geçilir. Son zamanlarda insülin yerine ağızdan alınan ÅŸeker hapları ile tedavi de uygulanabilmektedir. Åžeker düzeylerinin diyet veya insülin ile düzenlenmesinin bebek ağırlığını kontrol edilmesindeki rolü halen tartışmalıdır. Bazı çalışmalarda bebek ağırlığını azalttığı, ancak sezaryen veya kol siniri zedelenmelerinde bir azalma olmadığı görülmüÅŸtür. Bu nedenle gebelik ÅŸekeri konusunda gebelerin taranması konusunda tartışmalar devam etmektedir. Ancak tarama programlarının en önemli yararlarından bir tanesi ileride diabet riski altında olan hastaların belirlenmesidir. Gebelik diabeti olan hastaların daha sonraki 10 yıl içerisinde gerçek diabet olma olasılığı %50’lere, 28 yıl içerisinde %70’lere ulaÅŸabilmektedir. Bu nedenle bu hastalara sürekli bir diyet, saÄŸlıklı beslenme ve eksersiz konusunda önerilerde bulunulmalıdır. Ayrıca doÄŸumdan 2-3 ay sonra normal bir glukoz yükleme testi yapılarak aÅŸikar diabeti olan hastalar saptanarak tedavilerine baÅŸlanmalıdır. Ayrıca bu hastalara 3 yılda bir glukoz yükleme testi yapılması da önerilmektedir.